W6. Nijmegen: De oudste stad van Nederland

Nijmegen draagt met trots de titel van oudste stad van Nederland. Al in de Romeinse tijd stond hier een nederzetting genaamd Ulpia Noviomagus, strategisch gelegen aan de rivier de Waal. De Romeinen gebruikten de rivier voor transport, voedselvoorziening en religie. De Waal is de levensader van Nijmegen. Eeuwenlang heeft de rivier het landschap gevormd en de stad verbonden met de rest van Europa. Tegenwoordig is de Waal ook een plek van ontspanning: wandelen langs de Waalkade, fietsen over de bruggen, of pootjebaden bij de Spiegelwaal.

Op zondag 7 september wandelen we door Nijmegen. Het is zonnig, een van de laatste mooie strand dagen van de zomer 2025.  Door de stad Nijmegen wandelen we naar de Spiegelwaal. Een wandeling langs de Waalkade, over de Waalbrug en Spiegelwaal is een reis door de tijd. We lopen langs Romeinse fundamenten, moderne bruggen, en natuurgebieden die pas recent zijn aangelegd.

De Skyline van Nijmegen vanaf Lent gezien

De wadeling start bij het Kronenburgerpark.  Het park is een groene oase vlak bij het centrum. Met zijn vijvers, oude stadsmuren en romantische wandelpaden is het een geliefde plek voor picknicks, joggers en verliefde stelletjes. Het Kronenburgerpark heeft meer dan 150 verschillende boomsoorten en de hoogteverschillen maken het park uniek. Het park is ook bekend door het gelijknamige nummer van Frank Boeijen, dat de melancholische kant van de stad bezingt.

We passeren de Mariken- en Moenenstraat.  Samen vormen deze straten  een modern winkelgebied dat de verbinding legt tussen het oude centrum en het station. De Marikenstraat is geen gewone winkelstraat, maar een gelaagde, semi-overdekte passage met hoogteverschillen, trappen en balkons. De straat slingert zich als een canyon door het centrum en is vernoemd naar Mariken van Nieumeghen.

Mariken van Nieumeghen is een middeleeuws mirakelspel dat tot de canon van de Nederlandse literatuur behoort. Het verhaal speelt zich af in en rond Nijmegen en is een fascinerende mix van religie, verleiding, schuld en verlossing.

In het hart van de stad staat de Stevenskerk, een gotisch meesterwerk dat al sinds de 13e eeuw de skyline van Nijmegen siert. Binnen vind je rust, glas-in-loodramen en een indrukwekkend orgel. Werkelijk prachtig om te zien.  De kerk is niet alleen een religieus centrum, maar ook een podium voor concerten en exposities.  Wij zijn naar oben geklommen voor  voor een panoramisch uitzicht over de stad en de Waal. Vooral het uitzicht over de Waal is prachtig.

Eenmaal aangekomen op de Grote Markt zijn er prachtige gebouwen te bezichtigen. In de eerste plaats zie je de Kerkboog. In het begin was de Stevenskerk alleen via een kleine onderdoorgang in de Lakenhal te bereiken. In de 16e eeuw liep de lakenhandel terug en werden twee segmenten van de lakenhal gesloopt om de bestaande smalle doorgang te verbreden. Zo ontstond Dde Kerkboog. De huizen bij de poort hebben vroeger deel uitgemaakt van de Lakenhal. In de 14e eeuw was de lakenhandel in Nijmegen in bloei. Laken is een dun textiel met glanzend oppervlak, gemaakt van wol. De handel vond plaats in de Lakenhal, die ook wel het Gewandhuis genoemd werd.

Blikvanger van Nijmegen op de Grote Markt is De Waagh. Vele decennia lang moesten kooplui in het waaggebouw verplicht hun handelswaar laten wegen. Het gewicht van hun waar was bepalend voor de belastingen die ze aan het lokale gezag dienden af te dragen. De Waagh doorleefde alle stormen en zelfs een hevig bombardement in de Tweede Wereldoorlog. In 1977 nam de horeca bezit van het monumentale gebouw. 

Kerkboog en Lakenhal 

De Waagh

Dan lopen we naar de hofberg. De Hofberg is een van de zeven heuvelen waarop Nijmegen gebouwd is . De Hofberg in Nijmegen is de heuvel waarop het Valkhofpark, het Valkhof en de Barbarossarots zich bevinden. Het Valkhof is het beroemdste en belangrijkste stuk grond van Nijmegen met veel belangrijke bezienswaardigheden. De Romeinen stichtten hier de hoofdstad der Bataven. De Sint-Nicolaaskapel, ook wel Valkhofkapel genoemd, is een kapel gebouwd rond 1000  die al in gebruik was door de Bataven rond het begin van onze jaartelling. De Barbarossa-ruïne, of ook wel de Sint-Maartenskapel is het overblijfsel van het Valkof, het kasteel gebouwd door keizer Frederik Barbarossa. De Belvédère is een voormalige wacht- of uitkijktoren. 

Zeldzaam mooi markt in het Valkenhof

We wandelen over Waalbrug. Hoe bijzonder is dit? Hoevaak zijn we niet met de auto over de brug gereden. Nooit bij stil gestaan om er eens overheen te wandelen. Tot vandaag. We lopen niet  alleen over staal en beton—we lopen over geschiedenis. Onder ozne voeten ligt het verhaal van Jan van Hoof, een 22-jarige verzetsstrijder die in september 1944 zijn leven gaf om deze brug te redden van vernietiging. Tijdens Operatie Market Garden hadden de Duitsers springladingen onder de brug aangebracht. Jan, lid van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten, wist ze te lokaliseren en onklaar te maken. Dankzij zijn moed bleef de brug intact, waardoor geallieerde troepen de Waal konden oversteken en Nijmegen konden bevrijden. Een dag later werd Jan gearresteerd en geëxecuteerd door de bezetter. Hij stierf op slechts enkele meters van de brug die hij had gered.
Vandaag de dag herrinert een monument op Waalbrug Jan van Hoof. 

Deze imposante boogbrug, geopend in 1936 door koningin Wilhelmina, was destijds de langste boogbrug van Europa. Met een lengte van 604 meter en een boog van 244 meter, biedt de brug niet alleen een technisch hoogstandje, maar ook een adembenemend uitzicht over de Waal en de stad.  De elegante boogconstructie, het uitzicht op de Spiegelwaal en de skyline van Nijmegen maken het tot een perfecte plek om even stil te staan.

Eenmaal op de Waalbrug passeren we de Oude Haven. Op het strand bij de Oude Haven wordt volop genoten van zon en water. We wandelen door naar de Spiegelwaal.

De Waalbrug

De Skyline van Nijmegen

Via stadseiland Veur-Lent wandelen we langs de Spiegelwaal. Het stadseiland Veur-Lent is ontstaan toen een deel van Lent werd ingezet om de Spiegelwaal te graven. De Spiegelwaal is een nevengeul van ongeveer vier kilometer in de noordoever van de Waal.  De Spiegelwaal is het resultaat van een andere manier van kijken naar de hoogwaterproblematiek. In plaats van alleen maar dijken te verhogen of te versterken is nu ruimte voor de rivier het uitgangspunt. Bij hoogwater stroomt de Spiegelwaal vol. Eigenlijk zoals dat op veel gebieden langs de Rijn is gedaan. Er zijn vijf bruggen over de spiegelwaal. Deze rits wonderschone bruggen maken een heerlijk rondje zwerven over eiland en dijk mogelijk. En dat hebben we gedaan.  

We wandelen op het stadseiland langs het "Gezicht van Nijmegen". Dit kunstwerk is een reusachtige, eigentijdse interpretatie van een Romeins gevechtsmasker dat in de Waal werd gevonden.  Op een paar meter van dit kunstwerk, is ook een  grote  vredesduif gemaakt  van rode lintjes. Ieder rood lintje staat symbool voor een slachtoffer inde Gazastreek.

Als we teruglopen over de Waalbrug valt de schaduw van de brug in de Waal. Wat een mooi moment. Ook krijgen we zicht op de Ooijpolder. Eigenlijk hoort het wandelen door de Ooijpolder ook als onderdeel bij onze Rijnreis. Maar we hebben hier al zo vaak gewandeld, dat slaan we nu over.